Het is stil in het trainingskamp dat is omgeven door bergen. De enige geluiden komen van de vogels en de malende kaken van de kamelen. Zoals de meeste dagen stond Abdelrahman vanochtend vroeg op voor de training op de racebaan: een ronde van zes kilometer. Hij oefende hoe strak hij de teugels moet houden of hoe hij zijn benen het beste kan bewegen om de kameel nog sneller te laten rennen. “Mijn bijnaam is de kampioen”, glundert hij. Op zijn vijfde begon hij met kamelenracen. Zijn oom vond dat wel een goed idee en daarom besloot Abdelrahman het te proberen. Respect voor je familie is heel belangrijk in de bedoeïenen-cultuur. Abdelrahman woont hier tijdens het trainingsseizoen met de trainers, een oudere broer en een paar neven. Tijdens zijn laatste race, in een vallei kilometers verderop, werd hij derde. “Als ik dan een foto stuur naar de familie dat ik een prijs heb gewonnen, is iedereen trots.”

Thuis, in een dorp aan de kust, gaat hij naar school en woont hij in een huis van baksteen en cement met zijn ouders en broertjes en zusjes. Maar hier draait alles om de kamelen en slaapt hij in een soort tent waar bedoeïenen eeuwenlang in leefden toen ze nog met hun vee rondtrokken door de woestijn op zoek naar voedsel voor hun dieren. Dat nomadenbestaan leiden ze niet meer, maar kamelen spelen nog steeds een belangrijke rol in het leven en de cultuur van bedoeïenen. En dat is vooral te merken aan de populariteit van de kamelenraces. De dag ervoor komen de families van verschillende gemeenschappen al samen. Ze zetten grote tenten op en iedereen eet en praat samen bij de kampvuren. Dit is niet alleen gezellig; het zorgt ook voor een eenheidsgevoel. Tegelijkertijd heerst er een vriendschappelijke competitie. Zo schieten de mannen ‘s nachts met geweren in de lucht, voor de lol en ook om indruk te maken. De kamelenraces gaan om plezier én veel geld. De winnaar krijgt bijvoorbeeld een nieuwe auto of een flinke geldprijs. En de kameel die heeft gewonnen, wordt ook een stuk meer waard. Bij de finish schudden de mannen elkaar de hand en schieten ze weer met geweren in de lucht, maar deze keer om de winnaar te feliciteren.

Nu heerst er al lange tijd vrede tussen de bedoeïenen. Maar vroeger was dat niet altijd zo vanzelfsprekend. Soms waren er conflicten over land en over water bijvoorbeeld. Abdelrahman hoort bij de Ayayda. Er zijn meer dan twintig gemeenschappen en ze hebben allemaal een eigen leider: de sheikh. Die wordt gekozen uit een van de belangrijke families van de gemeenschap. Bedoeïenen moeten zich aan de Egyptische wet houden. Tegelijkertijd hebben ze hun eigen wetten die al veel langer bestaan dan de Egyptische regering aan de macht is. Als er een conflict is, dan gaan ze naar hun eigen rechter. Er zijn natuurlijk veel overeenkomsten, zoals dat je niet iemand mag doden. Maar de bedoeïenen hebben ook speciale regels die bijvoorbeeld gaan over eer en respect. Sheikhs zullen streng optreden bij beledigingen, vooral aan het adres van iemand uit een andere gemeenschap. Ze lossen dus onderlinge problemen op, zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van de gemeenschap en zorgen ervoor dat de relaties met andere bedoeïenen-gemeenschappen goed blijven. De Egyptische overheid vertrouwt erop dat de bedoeïenen onderling die vrede bewaren. De politie en veiligheidsdiensten van het land houden hen daarom minder streng in de gaten dan ze bij andere Egyptenaren doen.

Het voeren van de kamelen zit erop voor vandaag. Abdelrahman zoekt een plekje in de schaduw. De trainer kookt rijst met geitenvlees op een gasstelletje. Over een paar jaar moet Abdelrahman stoppen met kamelenraces, dan is hij te zwaar. Ruiters mogen niet meer wegen dan dertig kilo. Abdelrahman weet wel wat hij daarna wil doen: bulldozers besturen of ook trainer worden. Naast Abdelrahman ligt een stapel kleine robots van wel 15.000 euro per stuk. Die worden sinds een paar jaar als ruiter gebruikt tijdens de races. Het idee komt uit Saoedi-Arabië en de Emiraten, waar kamelenraces ook populair zijn onder de bedoeïenen. Een groot voordeel: de robots zijn lichter waardoor de kamelen sneller kunnen. De robots worden op de kamelen gebonden en de trainers besturen ze met een afstandsbediening. Met een klein zweepje krijgt de kameel een seintje sneller of langzamer te gaan. “De jonge kamelen leren hier meteen mee te racen, maar de oudere kamelen kunnen dit nog niet. Ik rijd op alle kamelen.” Kamelen kunnen wel 50 jaar worden, maar ze stoppen met racen als ze 9 zijn omdat ze dan niet meer zo hard kunnen rennen. Abdelrahman wijst naar een grote kameel die is gaan liggen en een kleurige deken over zich heen heeft. Dat is Ali Djan, de snelste van allemaal. Toch heeft Abdelrahman een andere favoriet: Shaheel. "Met hem ben ik eens tweede geworden én heb ik een keer gewonnen." Om goed te kunnen racen moet je een goede band hebben met je kameel, vertelt Abdelrahman. "De kamelen zijn mijn vrienden. Ik verzorg ze, geef ze eten en water, en een deken als het koud is. Kamelenracen is best makkelijk. Ik ben er maar één keer vanaf gevallen. Zodra je het geleerd hebt, vergeet je nooit meer hoe het moet. Net als fietsen.”

EINDE AAN NOMADENBESTAAN

Het leven van de bedoeïenenvolken in Egypte is de laatste vijftig jaar flink veranderd. Eeuwenlang leidden ze een nomadenbestaan en trokken ze met hun vee door de Sinaï. Die manier van leven kwam in gevaar door oorlogen tussen Israël en Egypte die de woestijn omstebeurt veroverden. Sinds de Jom Kippoeroorlog in 1973 is de Sinaï weer van Egypte en het land controleert het gebied door zogenaamde veiligheidsmaatregelen. Die bestaan bijvoorbeeld uit militaire posten waar in de gaten wordt gehouden wie waar naartoe reist en waarom. Aan de ene kant is dat bescherming, maar aan de andere kant ook beperking van de bewegingsvrijheid. Iedereen wordt uitgebreid gecontroleerd. En hoewel de bedoeïenen makkelijker de Sinaï in en uit kunnen reizen, is het hierdoor toch moeilijker geworden om nomadisch te leven. Bovendien voelt de woestijn steeds minder als hún land waar ze hun cultuur en tradities in stand kunnen houden. De Sinaï zelf is namelijk ook veranderd, doordat er bijvoorbeeld asfaltwegen zijn aangelegd voor het toerisme. Steeds meer bedoeïenen wonen daarom nu op vaste plekken, vaak aan de kust. Ze werken nu met toeristen en hun kinderen gaan naar school.

Door Emma van der Zalm