Vanaf de zeventiende eeuw pikt Nederland steeds meer gebieden in Indië (tegenwoordig Indonesië) in. Het land wordt uiteindelijk een Nederlandse kolonie, die Nederlands-Indië wordt genoemd. Nederland verdient veel geld aan de kolonie. Het haalt er producten zoals suiker, koffie, thee en specerijen vandaan. En verkoopt die voor veel geld in Europa. Er worden zelfs mensen tot slaaf gemaakt. Steeds meer Nederlanders verhuizen naar Nederlands-Indië. Ze wonen vaak in mooie huizen op een groot landgoed, terwijl de lokale mensen in hun bediening of op hun land moeten werken. Sommige Nederlanders krijgen kinderen met Indonesiërs: Indische kinderen.

Japan wordt de baas

In 1942, tijdens de Tweede Wereldoorlog, valt Japan Nederlands-Indië binnen en wordt er de baas. Japan vecht tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de kant van Duitsland, en is dus een vijand van Nederland. Nederlanders en Indische Nederlanders worden opgepakt en in kampen gezet. In die ‘Jappenkampen’ worden ze vreselijk behandeld. Ze krijgen amper te eten, moeten keihard werken en worden mishandeld. Veel mensen worden ziek of sterven.

‘Wij zijn onafhankelijk’

In 1945 eindigt de Tweede Wereldoorlog, en Japan trekt zich terug uit Nederlands-Indië. De Nederlandse regering denkt ‘gewoon’ weer de baas te kunnen zijn in het land. Maar dat zien de Indonesiërs anders. Zij willen vrij zijn! Al voor de Tweede Wereldoorlog uitbrak waren er verzetsstrijders die dat wilden. Hun leider Soerkarno roept op 17 augustus 1945 de onafhankelijkheid uit van de Republiek Indonesië. ‘Wij, het volk van Indonesië, verklaren hierbij dat Indonesië onafhankelijk is’, zegt hij. Maar Nederland erkent de Republiek niet en stuurt meer dan 200.000 militairen.

Het wordt een bloedige oorlog, waarbij de Nederlandse militairen veel geweld gebruiken. Indonesiërs worden geëxecuteerd en dorpen platgebrand. Maar er vallen ook slachtoffers onder de Nederlanders: die worden vermoord door Indonesische guerrillastrijders. Na vier jaar oorlog zijn er volgens schatting honderdduizend Indonesiërs gedood en vijfduizend Nederlanders. En dan zijn er ook nog duizenden burgerdoden gevallen.

Toch een republiek

Dit moet stoppen, vinden De Verenigde Naties. De internationale organisatie roept Nederland op om te stoppen met vechten, en om krijgsgevangenen vrij te laten. Na veel politieke druk geeft Nederland uiteindelijk op. Op 27 december 1949 ondertekent Nederland de machtsoverdracht. Indonesië wordt een onafhankelijke republiek, met Soekarno als eerste president.

Grote verhuizing

Hierna voelen veel mensen zich niet meer welkom. Ruim 300.000 Nederlanders, Indische Nederlanders en andere groepen zoals Papoea’s verlaten Indonesië. De meesten gaan naar Nederland. Zo ook duizenden Molukse soldaten, die voor Nederland hebben gevochten, samen met hun gezinnen. Het is maar tijdelijk, denken ze. De Nederlandse regering heeft hen een eigen Molukse staat beloofd. Maar die belofte wordt niet waargemaakt.

Rechtszaken

Jarenlang wordt er amper over deze oorlog in Nederlands-Indië en de gevolgen ervan gepraat. Maar vanaf 2008 komen er rechtszaken over de oorlog. Zoals de Rawagede-zaak. In dat Javaanse dorp worden in 1947 431 mannen doodgeschoten door Nederlandse militairen. Hun weduwen eisen zo’n zestig jaar later een schadevergoeding. Terecht, vindt de rechtbank.

Sorry

Moet de Nederlandse regering sorry zeggen voor wat er in Indonesië is gebeurd? Dat is jarenlang een erg gevoelige vraag. Nederlandse veteranen zien zulke excuses als verraad. Zij deden wat de Nederlandse regering van hen vroeg, vinden ze. Geweld was er volgens hen aan beide kanten. Andere betrokkenen vinden het juist wel nodig. In 2020 biedt koning Willem- Alexander toch excuses aan voor het Nederlandse extreme geweld. Ook feliciteert hij Indonesië met 75 jaar onafhankelijkheid. Voor het eerst is er nu sorry gezegd op het hoogste niveau.