Sujata weet waarom haar neefje ziek werd. “Diarree krijg je als je ziekmakende bacteriën binnenkrijgt. Je ontlasting wordt dun en daardoor verlies je veel vocht. Dan kun je uitdrogen. Als je je handen goed wast, komen die bacteriën niet zo makkelijk in je mond en op je eten. Dat heb ik geleerd op de ‘Kinderclub’ op school.” Op een Kinderclub leren kinderen van alles over dingen die voor hen belangrijk zijn, zoals gezondheid en hygiëne. Het idee voor deze clubs komt van UNICEF, een organisatie die wereldwijd opkomt voor de
rechten van kinderen.

Omdat het belangrijk is dat kinderen gezond blijven, zorgde UNICEF dat er een wc-gebouw geplaatst werd op Sujata’s school. De sierlijk geschilderde letters boven de deuropeningen geven aan dat de ene wc voor de jongens en de andere voor de meisjes is. Sujata en de andere leden van de Kinderclub helpen één keer per week om de wc’s schoon te maken. Sujata is zo geïnteresseerd geraakt in alles wat met gezondheid te maken heeft, dat ze later verpleegster wil worden. Waarom geen arts? “Die studie is te duur,” legt ze uit. “Maar ook als we genoeg geld hadden, zou ik geen dokter willen worden. Mijn oudere broer wil dat al. Als verpleegster kan ik hem mooi helpen!”

Gat in de grond

De meeste kinderen in de klas van Tham en Sundar hebben thuis een hurk-wc. De ouders van Sundar kunnen zo’n wc niet betalen. Bij hem thuis staat achterop het erf een hekje van takken, golfplaat en zeildoek. Daarachter ga je door je knieën boven een diep gat. Als de kuil vol is, gaat er aarde in. Daarna graaft de familie een nieuw gat.

Sundar wil best laten zien hoe zijn wc eruit ziet. Na schooltijd wijst hij op een hokje achter de rijen maïsplanten op het erf. “Een wc die je kunt doorspoelen kost tien- tot twaalfduizend roepie, terwijl mijn vader maar achtduizend roepie per maand aan pensioen krijgt. Hij was vroeger politieagent.” Sundar kent de bedragen precies, zoals hij ook de prijzen kent van alle groentes. Hij weet ook al wat hij wil worden: boer, zoals de meeste mensen in het dorp. “Ik wil komkommers, rijst, maïs en snijbonen verbouwen,” zegt hij ernstig. “Daarvan is vaak niet genoeg op de markt, daarom kun je er een goede prijs voor vragen.”

In de buitenlucht

UNICEF zorgde in het dorp ook voor gemeenschappelijke kranen met drinkwater. Op het erf van alle huizen staat een hokje met een hurk-wc die je kunt doorspoelen met een emmer water. Mensen doen hun behoefte nu niet meer in de buitenlucht. “Vroeger moest je uitkijken waar je liep, je trapte zo in de poep,” vertelt de buurvrouw van Sujata. Uitwerpselen die open en bloot liggen hebben nóg een groot nadeel: ze trekken vliegen aan. Die vliegen landen daarna weer mét poepbacteriën aan hun pootjes op het eten in de keuken. Diarree is heel besmettelijk: als één iemand het heeft, lopen anderen in de buurt ook kans om het te krijgen. Zeker als niemand z’n handen goed wast.

Op de school in een dorp vele kilometers verderop, is wel een kraan met water dat uit een bron komt. Maar in het droge seizoen heb je niets aan deze kraan, omdat de bron dan droog staat. De kinderen nemen dan drinkwater van thuis mee. De school heeft niet alleen gebrek aan drinkwater, maar ook aan wc’s. Er zijn maar twee wc’s voor vijfhonderd leerlingen. Als je een grote boodschap moet doen, vraag je de conciërge om de sleutel. Plassen doen de kinderen in een betonnen goot, in een huisje met aparte ruimtes voor jongens en meisjes. Het stinkt er behoorlijk. “Toch doen we het liever hier dan tegen een boom,” zegt Tham (13). “Ik wil niet dat iemand me ziet als ik plas,” voegt zijn vriend Sundar (12) toe.

• Gebrek aan schoon (drink)water maakt mensen ziek.
• Bacteriën in poep verspreiden zich via vuil water, vliegen en vieze handen.
• In dorpen met een vaste wc bij elk huis worden minder mensen ziek.