“Een juf die wij een paar jaar geleden hadden, zat eens in de auto met haar vader. Hij kreeg op dat moment een appje van iemand met een onbekend nummer die schreef dat ze zijn dochter was en vroeg of hij geld wilde overmaken. Dat klopte dus niet, want zijn dochter zat naast hem. Zij ging helemaal stuk. Zij hebben dat nummer geblokkeerd en hadden dus door dat het niet klopte, maar met zoiets moet je goed oppassen. Voor je het weet, maak je geld over naar iemand die je niet kent. Zulke dingen hoor je de laatste tijd wel vaker. Mijn moeder heeft weleens een e-mail gekregen van haar bank, met de vraag of ze haar pincode wilde sturen. Dat deed ze niet, want ze weet dat een bank daar nooit om zou vragen. Ze heeft de mail verwijderd en de afzender geblokkeerd. Als je twijfelt, kun je altijd even naar je bank bellen om te vragen of de mail echt is. En bij twijfel, niet doen.”

“Soms sla ik wel een beetje door met kritisch zijn. Laatst zag ik op het scherm dat mijn vader belde. Maar in plaats van zijn stem, hoorde ik veel lawaai en geschreeuw op de achtergrond. Ik dacht dat het een verdacht telefoontje was en hing snel op. Maar toen bleek dat hij gewoon op het schoolplein stond. Ik was nog een keer misschien wat te achterdochtig. Onze buren waren op vakantie en appten of wij een brief van hen wilden openmaken met een wachtwoord erin, dat ze nodig hadden. Wij hebben eerst goed onderzocht of zij het wel echt waren. Dat was gelukkig wel zo.”

Maurits

“Ik houd al jaren erg van gamen: Roblox en Fortnite bijvoorbeeld. De laatste jaren heb ik online veel mensen leren kennen tegen wie ik speel. Dat zijn een soort van vrienden geworden en ik vertrouw ze allemaal. Ik heb één keer berichtjes gekregen van iemand die ik boos had gemaakt in een spel. Hij zei: “Geef nu je wachtwoord!”, om mij bang te maken. Dat deed ik natuurlijk niet en ik moest er eigenlijk vooral om lachen. In sommige games kun je dingen kopen. Een speciaal poppetje in Roblox bijvoorbeeld. Ik koop zelf nooit iets, maar ik heb al best wat gekregen. Je kunt namelijk ook iets kopen en dat weggeven. Sommige mensen maken daar misbruik van. Er zijn bijvoorbeeld jongens van achttien jaar, die met een stemvervormer doen alsof ze een meisje van zes jaar zijn. Zij doen dan heel zielig en hopen zo dat iemand medelijden krijgt en ze dingen geeft in het spel. Zo’n stemvervormer kun je gewoon online vinden. Je moet dus altijd voorzichtig doen. Want je weet nooit helemaal of iemand te vertrouwen is.”

“Ik zit zelf vaak op WhatsApp, Snapchat en TikTok en daar ben ik heel voorzichtig met wie ik accepteer als vriend en met wie ik chat. Dat is op Snapchat namelijk een keer misgegaan. Ik kreeg een contactverzoek van een jongen uit onze klas. Tenminste, dat dacht ik, want hij had een woord in zijn gebruikersnaam dat mijn klasgenoot als stopwoord gebruikte. Maar het bleek een oudere jongen te zijn, die Engels sprak en me video’s van zichzelf stuurde terwijl hij op zijn bed lag. Je zag alleen zijn hoofd, maar ik vond het heel eng. Hij vroeg ook aan mij of ik hem een foto van mezelf wilde sturen. Dat heb ik niet gedaan. Een vriendin van me zei dat ik hem meteen moest blokkeren en dat deed ik. Ik ben daarna een week bang geweest dat hij informatie over mij had. Mijn ouders zeiden dat het wel goed kwam en dat was ook zo. Ik heb gelukkig niks meer van hem gehoord. Ik heb er wel van geleerd dat ik niet zomaar iemand moet accepteren en dat je niet zomaar foto’s moet sturen.”

Taeke

“Als je een wachtwoord moet bedenken, kun je iets kiezen waar jij snel aan denkt, maar iemand anders niet. Het is niet slim om overal hetzelfde wachtwoord voor te gebruiken. Als iemand dat dan weet, kan-ie makkelijk in al jouw accounts inbreken en zo bijvoorbeeld geld overmaken naar zichzelf en berichten sturen naar jouw vrienden. Mijn vader heeft daarvoor een wachtwoordmanager. Dat is heel handig. Anders moet je veel verschillende wachtwoorden onthouden.”

Duizelt het je van alle moeilijke begrippen? Met dit cyberveiligheid-woordenboekje niet meer!

Cyberaanval - Een poging van hackers om in te breken in computers, servers of websites. Hackers proberen zo gevoelige en belangrijke informatie van een bedrijf tepakken te krijgen.

Hacker - Iemand die zonder toestemming inbreekt in een computersysteem, website of account van iemand anders. Dat kan bijvoorbeeld een bank- of social mediaaccount zijn. Er bestaan ook goede hackers. Zij gaan op zoek naar zwakke plekken in een website of computersysteem en informeren de eigenaar daarvan, zodat het opgelost kan worden.

Phishing - Iemand via e-mail, berichten of een belletje naar een valse website lokken. Oplichters hopen dat mensen erin trappen en bijvoorbeeld hun gebruikersnaam en wachtwoord van hun bank- of social media-account invullen. De criminelen proberen daarmee geld of gegevens te stelen.

Tweetrapsverificatie - Het instellen van een extra beveiliging op WhatsApp, e-mail of een andere app. Dat kan bijvoorbeeld met een extra code die naar je telefoon wordt gestuurd of met gezichtsherkenning. Hackers hebben dan niet meer genoeg aan alleen een gebruikersnaam en wachtwoord.

Virus - Een klein programma dat gegevens op je computer kan beschadigen of verwijderen. Een virus kan verspreid worden in een e-mail of ander bericht, verpakt als onschuldige bijlage.

Wachtwoordmanager - Een digitale kluis waarin al je gebruikersnamen en wachtwoorden worden opgeslagen. Je hoeft daarvoor alleen het wachtwoord van je wachtwoordmanager te onthouden. Bezoek je een website, dan worden je gebruikersnaam en wachtwoord automatisch ingevuld.