De weg kronkelt in wel honderden bochten omhoog en weer naar beneden, door valleien en langs bergkammen. Het asfalt zit vol gaten en nergens is een brug of tunnel. De dorpjes in het Atlasgebergte liggen geïsoleerd van de rest van de wereld. Er komt geen openbaar vervoer, er is weinig elektriciteit en van wifi hebben de bewoners alleen nog maar gehoord.

Twee uur lopen

Zakya (14) woont in een huis met muren van leem en stro dat door haar vader zelf gebouwd is. Nu is het nog vakantie, maar school begint bijna weer. Zakya spijbelt nooit, ook al moet ze een uur heen en een uur terug lopen. Een jaar geleden dacht ze nog dat haar toekomst helemaal uitgestippeld was en dat ze op haar veertiende zou trouwen. “Mijn ouders zochten al naar een geschikte huwelijkskandidaat. Ik zat in de laatste klas van de basisschool en bijna alle meisjes trouwen dan.”

In een dorp honderd kilometer verderop woont Hafida (10). Zij heeft net zoveel geluk als Zakya: haar ouders stimuleren haar om verder te leren voordat ze trouwt. Ze sturen Harida daarom volgend jaar naar een middelbare school. Omdat de school ver weg is blijft ze er van maandag tot en met vrijdag ook logeren. “Het is fijn dat ik niet ver naar school hoef te lopen, zoals veel anderen en mijn ouders hoeven niet bang te zijn dat mij onderweg naar school iets overkomt."

Stiekem

Hafida vertelt dat haar broer bijna gaat trouwen: “Met Zarah van vijftien, een heel leuk en lief meisje. Ze is net een zus voor me. Zarah is nu al vaak bij ons en zij helpt mijn moeder met het huishouden. Na het huwelijk komt Zarah bij ons wonen.” Hoe lief en leuk Hafida Zarah ook vindt, ze vindt het maar niks dat haar broer met zo’n jong meisje trouwt. “Het mag officieel helemaal niet, toch gebeurt het vaak. Dat komt door corruptie. De familie geeft stiekem geld aan een ambtenaar. Die zorgt dan dat het bruidspaar toch huwelijkspapieren krijgen. Daarom wil ik politieagent worden, zodat ik daar iets aan kan doen.” 

De beslissing van ouders om hun dochters niet jong uit te huwelijken is heel modern en moedig, want niet iedereen staat achter hun keuze. Meisjes jong uithuwelijken is namelijk een oeroude traditie. De meeste mensen vinden ook dat je door dat te doen juist goed voor je dochter zorgt. Bovendien is er voor meisjes in deze afgelegen dorpen niet veel anders te doen dan trouwen en kinderen krijgen. Er zijn weinig middelbare scholen en vrouwen werken niet buitenshuis. Hafida: “Ik wil eerst studeren en werken. En áls ik getrouwd ben, wil ik dat blijven doen. Mijn man heeft ook een baan en we nemen een dienstmeisje. Zij kookt en is bij de kinderen. En ik wil zeker in een grote stad gaan wonen. Hier moet iedereen altijd op het land werken, maar in de stad kun je gewoon naar de winkel om je eten te kopen.”

Illegaal

Dat Zakya nog niet getrouwd is, is te danken aan de organisatie die -precies op het goede moment- naar haar dorp kwam om te vertellen over kindhuwelijken. Zo heet een huwelijk als de bruidegom of bruid jonger is dan achttien. Artsen legden uit hoe gevaarlijk het voor jonge meisjes is om zwanger te raken en te bevallen. Maatschappelijk werkers vertelden hoe belangrijk het is dat meisjes naar school gaan én dat kindhuwelijken illegaal zijn. “Mijn ouders schrokken, want ze wisten niet dat kindhuwelijken in de Marokkaanse wet al tien jaar verboden zijn.” De ouders van Zakya besloten daarom om hun dochter voorlopig niet uit te huwelijken. Alleen ontstond er toen een nieuw probleem: ze konden het schoolgeld niet betalen. Gelukkig neemt de organisatie dat nu voor haar rekening.

Zakya droomt ook van een leven ver van haar geboortedorp.  “Ik kijk graag naar de tv-serie ‘Moudawala’. Daarin speelt een vrouwelijke advocaat de hoofdrol. Ik wil zijn zoals zij. En als ik er klaar voor ben, wil ik trouwen met een man die ik zelf uitkies.” Of dat lukt, betwijfelt Zakya. “In mijn familie en cultuur heb je als meisje niet zoveel te vertellen. Je ouders bepalen uiteindelijk toch wat er gebeurt. Wij zitten vast in onze cultuur.”

Bruidsschat

In het Atlasgebergte krijgt de familie van de bruid geld van de familie van de bruidegom. Dat heet een bruidsprijs. Er zijn ook landen waar het andersom is: dan geeft de familie de dochter een bruidsschat mee. Die bestaat uit spullen als – vaak zelf gemaakte – dekens en kleding, en een servies, een bed of een tafel. Een huwelijk heeft in zulke gevallen weinig met liefde te maken, maar veel met geld. Want hoe langer een meisje thuis woont, hoe duurder ze voor haar ouders is. Als het meisje getrouwd is, trekt ze namelijk in bij de familie van haar echtgenoot. Die moet dan voor haar zorgen.

Elk jaar in oktober wordt in het dorpje Imilchil, midden in het Atlasgebergte, de 'bruidenmarkt' gehouden. De jaarmarkt, waar de 'bruidmarkt' onderdeel van is, is een folkloristisch feest geworden waar het nog mogelijk is dat meisjes onder de 18 jaar door islamitische notarissen worden getrouwd. Als je maar genoeg betaald. Het spektakel trekt veel toeristen en tijdens dit feest trouwt de broer van Hafida met Zarah.

met dank aan Fatima Haj-Lahsen en Mohamed Ouslimane van Ytto