Wereld

Indianenvolken verschillen van elkaar, maar ze geloven allemaal in animisme. De volken in Noord-Amerika, maar ook bijvoorbeeld de Yanomami die in het Amazonegebied op de grens van Venezuela en Brazilië leven.

Dieren
Dieren zijn heel belangrijk in het leven van indianen. Elk volk heeft een ander dier als symbool. Dat noemen ze ook wel een ‘totem’. Indianen geloven dat de ziel van hun voorouders in een bepaalde diersoort zit. Dat dier zullen ze dus nooit eten.

Totempalen
Bij indianenvolken in Alaska en aan de Westkust van Canada staan totempalen voor de huizen: grote houten beelden met dierenkoppen. Zo’n totempaal is eigelijk een boek; het vertelt over speciale gebeurtenissen in het leven van de familie. Er worden nooit vijanden aan vastgemaakt of rondjes omheen gerend. Dat gebeurt alleen in films en stripboeken. 

Dromen
In het leven van indianen zijn dromen heel belangrijk. Ze worden gezien als visioenen. Maar slapen kan best gevaarlijk zijn, want in de hemel zweven goede én slechte dromen rond. Daarom is het slim om een ‘dromenvanger’ boven het bed te hangen. 

Dromenvanger
De dromenvanger is een ring met daarin een net, zoiets als een spinnenweb. Vaak zitten er kraaltjes of steentjes in het net en onder de ring hangen veren. De dromenvanger vangt de boze èn slechte dromen en houdt ze vast. Zodra de zon opkomt, spatten de dromen uiteen. De goede dromen vallen via het web en de veertjes op de slaper. De slechte dromen vervliegen. 

Maankinderen
De naam Yanomami betekent ‘zonen van de maan’. De Yanomami geloven namelijk dat het bloed van de maangeest over de aarde werd uitgegoten. Zodra het de grond raakte, veranderde het in mannen. De Yanomami eren de maan als hun voorouder.

In Afrika geloven mensen in de kracht van vruchtbaarheidsbeeldjes. Die beelden zorgen ervoor dat vrouwen kinderen krijgen. Er zijn twee soorten: de ene zorgt voor goede vruchtbaarheid van de hele gemeenschap. Dat zijn vaak grote beelden. Het andere type is kleiner en wordt gedragen door een vrouw die graag zwanger wil worden. 

Akuaba

Het verhaal gaat dat Akua, een vrouw die geen kinderen kon krijgen, een houten pop op haar rug droeg. Plotseling raakte ze toch in verwachting en kreeg een dochter. Tot een tijdje geleden droegen vrouwen in Ghana ook zulke houten akuaba’s (kinderen van Akua) op hun rug. Ze verzorgden hun akuaba alsof het baby’s waren. Na de bevalling werd de pop bij het huisaltaar geplaatst. Later werden de beeldjes als speelgoed aan de meisjes gegeven. Dan konden ze alvast oefenen voor later. 

Bomen

Veel Afrikaanse volken geloven dat de eerste mensen uit een boom zijn geboren. In alle verschillende scheppingsverhalen speelt een boom de hoofdrol. Daarom worden bomen geëerd en worden alle belangrijke beslissingen onder een boom genomen. Elk volk heeft een eigen heilige boom waaronder alles gebeurt. Er worden vergaderingen gehouden en verhalenvertellers vertellen hun verhalen. 

Acacia
De Sereer van Senegal eren de acacia. Dit is een beetje een rare boom. Zijn bladeren groeien in het droge seizoen wanneer alle anderen bomen juist hun blad verliezen. Maar voor de Sereer is deze boom het symbool van vruchtbaarheid, gezondheid en geluk.

Talisman
Jongeren dragen stokjes van de acacia als talisman. Ze geloven dat ze hierdoor vruchtbaar worden en kinderen kunnen maken. Pasgetrouwde stellen leggen takjes van de acacia onder hun bed. Ze geloven dat er dan snel een baby wordt geboren. Pasgeboren baby’s hebben de eerste acht dagen een acaciatakje bij zich. Het beschermt ze.

Eeuwen geleden woonden de Germanen in het stuk van de wereld dat nu Europa heet. Zij hadden goden die het lieten onweren en oorlog veroorzaakten. En de zon was een god die in een wagen langs de hemel werd getrokken. Germanen brachten offers aan hun heilige boom: de eik. Sommige stukjes uit hun geloof zijn gebleven. Zoals de namen van de dagen van de week.

Wodan
Woensdag is genoemd naar Wodan. Hij is de Germaanse oppergod. Aan het eind van het jaar rijdt Wodan, god van de wijsheid, oorlog en poëzie op een paard met acht poten door de lucht. Hij straft en beloont mensen voor hun gedrag. Hij draagt een wijde wondermantel, een hoed met een brede rand en een speer in zijn hand.

Donar
Donderdag is de dag van Donar. Hij is de zoon van Wodan en de god van de donder. Als hij boos wordt en met zijn bijl gooit, dan onweert het. Zijn boodschapper is de ooievaar. Als Donar het wil, vist het dier een baby uit het water en brengt het naar de ouders. Dit verhaal wordt nog steeds verteld als volwassenen geen zin hebben uit te leggen hoe kinderen geboren worden.

Freya
Vrijdag heeft de naam van godin Freya. Zij is de godin van liefde en vruchtbaarheid en de zus van oppergod Wodan. Ze woont in een vlierbessenboom en haar strijdwagen wordt getrokken door twee katten. Een witte en een zwarte. De witte kat was het symbool voor de mannelijke seksualiteit, de zwarte voor die van de vrouwen.

Een nieuwe stroming in Europa is New Age. Eigenlijk is New Age de verzamelnaam voor diverse geloofsbewegingen die soms totaal verschillende ideeën hebben. New Age betekent ‘nieuwe tijd’, maar er zitten juist veel dingen uit heel oude religies in. New Age volgelingen tonen veel aandacht en respect voor de natuur en daarom past het bij animisme.

Wicca
In de Middeleeuwen werden heksen verbrand of verdronken. De heksen van nu hoeven daar niet bang voor te zijn. Deze moderne heksen noemen hun religie ‘wicca’. Wicca-aanhangers geloven in het goddelijke. Met dit goddelijke moeten ze zelf in contact zien te komen. Imams, priesters, sjamanen, monniken, ed. spelen geen rol, net als bij andere New Age bewegingen.

Godin en god
Wicca-aanhangers geloven dat alle (natuur)verschijnselen overgangen zijn tussen tegengestelden. Dood en leven, licht en donker, warm en koud, geven en nemen, mannelijk en vrouwelijk. Hun goddelijke is ook zo’n tweedeling: het Heilige Paar, god en godin, die samen de Ene vormen.

Boek der schaduwen
Wicca-heksen komen regelmatig bijeen om seizoensfeesten te vieren. Sommigen maken een Boek der Schaduwen. Het is nergens te koop of op internet te vinden. Elke heks stelt het zelf samen met eigen gebruiken, recepten, aantekeningen en aanwijzingen voor tijdens rituelen.

In Japan zijn veel mensen boeddhist, maar bijna iedereen gelooft ook in shinto. Het woord komt uit de tijd dat de Chinezen nog de baas waren in Japan. De woorden Shin Tao (=shinto) betekenen 'de weg der goden'. Mensen die in shinto geloven, aanbidden 'kami' (natuurgeesten).

Zuiveren
Die geesten kunnen in een waterval, in de maan of in een steen zitten. De verering van natuurgeesten is overal terug te vinden. Bijvoorbeeld in het sumo-worstelen. Voordat de gevechten beginnen, moet er eerst met zout gestrooid worden. Dat is om de arena te zuiveren van kwade geesten.

Origami
Een beroemde Japanse kunstvorm is ‘origami’: strookjes papier die in allerlei ingewikkelde patronen worden gevouwen. Deze kunstwerkjes zijn vaak te vinden naast shinto altaren. Uit respect voor de boomgeest die zijn leven moest geven voor het papier, wordt origami papier officieel nooit in nóg kleinere stukjes geknipt.

Fuji
De beroemdste heilige berg in Japan is de Fuji. Deze berg wordt als machtige natuurgeest gezien. Al eeuwenlang trekken pelgrims ernaartoe en elk jaar beklimmen duizenden aanhangers de berg. Boven op de top staat een klein heiligdom voor de geest van de berg.

Vos
De geest van de vos kan bezit nemen van mensen. Ziekte en dood liggen dan op de loer. Maar de vos is ook de beschermer en boodschapper van de rijstgod Inari. Bij het heiligdom van Inari staan altijd grote beelden van vossen. Die houden de wacht.

In China geloven ze dat mensen gezond én gelukkig worden als hun huis op de feng shui (zeg: feng sjwé) manier is ingericht.
Feng betekent 'wind' en shui is Chinees voor 'water'. Het belangrijkste is dat de elementen lucht, water, vuur en aarde, in evenwicht zijn. De plaats van meubels en de kleuren van muren zijn ook belangrijk.

Aardegeest
Voordat Chinezen een huis bouwen, vragen ze eerst toestemming aan de aardegeest. Dan rekenen deskundigen met een ingewikkeld kompas uit of de sterren wel goed staan. Ook de horoscopen van de bewoners moeten kloppen. En dan wordt er volgens feng shui principes gekeken waar de voordeur moet komen. En waar de achterdeur.

WC
Elke keer als de voordeur opengaat, komt er energie binnen. In veel Nederlandse huizen is de wc in de buurt van de voordeur. Dat is niet handig. Zo stroomt alle energie regelrecht het riool in. Om de energie in huis te houden, moeten er spiegels worden opgehangen op de deur van de wc. Dan kaatst de energie terug in huis. Of je houdt gewoon het deksel op de pot.

Slaapkamer
Er zijn ook een heleboel regels voor de slaapkamer. Zo mag het bed niet tegenover de deur staan. Het is geen goed plan om met het hoofd naar de deur gericht te slapen en een rode slaapkamer is ook een slecht idee. Rood is een veel te actieve kleur. Volgens de feng shui hebben kleuren effect op gevoelens en gedachten. Ook al zijn je ogen dicht.

Vissen
Veel Chinese restaurants hebben een vijver of fontein bij de ingang. Water is goed voor de zaken. Chinezen geloven ook dat vissen ervoor zorgen dat het geld zal binnenstromen. Vooral als er negen vissen in het aquarium zwemmen. Negen is namelijk een geluksgetal.

De aboriginals in Australië geloven dat de wereld eerst plat, leeg en zonder leven was. Toen kropen er wezens uit de aarde; de voorouders van de aboriginals. Sommige wezens hadden een menselijk uiterlijk, anderen waren half mens, half dier. Of half plant, half mens en zelfs half man en half vrouw. Deze wezens gingen op reis, schiepen het leven en veranderden zichzelf toen in rotsen, bergen, rivieren of meren.

Didgiradoo
Tijdens ceremonies waarin scheppingsverhalen worden naverteld, blaast er altijd iemand op een didgeridoo (spreek uit: ditjeriedoe). Dat is een tak van de eucalyptusboom die door termieten is uitgehold. Alleen ingewijden mogen op de didgeridoo spelen. Aboriginals geloven dat de trillingen die uit het instrument komen, mensen beter maken.

Droomtijd
De tijd waarin de voorouders de wereld schiepen, heet Droomtijd. Maar dit heeft niets te maken met dromen. De Droomtijd is nog steeds bezig en aboriginals houden op verschillende manieren die schepping in leven. Bijvoorbeeld met muziek of met kunst.

Dotpainting
Vroeger tekenden aboriginals met gekleurd poeder voorstellingen op de grond. Dat deden ze vaak bij religieuze gebeurtenissen. Later maakten aboriginals de beelden ook op papier. Hun schilderijen wordt dotpainting genoemd. Het woord ‘dot’ betekent ‘stip’. En ‘painting’ is schilderij. Nu hangen deze schilderijen in musea.

Scheppingsverhaal
De afbeeldingen stellen het landschap voor, gezien vanaf de bovenkant. Een vader leert dat van zijn vader en hij leert het zijn zoon weer. De aboriginals vinden het belangrijk om deze tekeningen telkens opnieuw te maken omdat het een manier is om het scheppingsverhaal te vertellen. En dat scheppingsverhaal moet doorgaan.

Wat in de ene cultuur ongeluk brengt, geeft bij een ander volk juist geluk. Zoals het ongeluksgetal 13. Indianen in Midden-Amerika vereren juist 13 slangengoden en in India staat een tempel met 13 boeddha’s symbool voor wijsheid. Vrijdag de dertiende is hier ook de beste dag voor een bruiloft en de feestgangers gaan ook het liefst met z’n dertienen aan tafel.

Stenen
Animisten geloven dat kwalen met edelstenen te genezen zijn. Of het probleem nu geestelijk of lichamelijk is. Er zijn stenen tegen hoofdpijn, slaapproblemen of zweetvoeten, maar ook stenen die liefde op je pad brengen. Geneeskrachtige stenen worden op de huid gedragen. Sommigen leggen de stenen in een vloeistof. Ze geloven dat de krachten van de steen dan in die vloeistof overgaan.

Zwarte kat
Na de opkomst van het christendom liepen in Europa Germaanse en christelijke verhalen door elkaar. Zoals het verhaal van de vrouw (Eva) die zonde in de wereld bracht en het verhaal van de Germaanse godin van de vruchtbaarheid die twee katten had. De witte kat was het symbool van de man, de zwarte van de vrouw. Zo ontstond het verhaal van de zwarte kat die ongeluk brengt.

Knoflook
Knoflook heeft een heel sterke geur. Juist die stank zou kwade geesten op afstand houden. In de verhalen over Dracula wordt knoflook gebruikt om vampiers uit de buurt te houden. Op Turkse vissersboten worden bolletjes knoflook meegenomen om de vissers te beschermen en in India leggen ze knoflook op drempels om boze krachten te weren.