Christendom

Een christen gelooft in het bestaan van Jezus Christus als zoon van God. Volgens christenen werd Jezus ruim 2.000 jaar geleden geboren in Bethlehem, een Palestijnse stad op de Westelijke Jordaanoever. Totdat hij op zijn 33ste stierf aan het kruis, had hij bijzondere ontmoetingen en verrichtte hij wonderen die staan beschreven in de Bijbel, het heilige boek van de christenen. Christenen geloven in de Heilige Drie-eenheid: God de Vader, God de Zoon (Jezus Christus) en God de Heilige Geest. 

Wie gelooft wat?

Er zijn drie belangrijke stromingen in het christendom: rooms-katholiek, protestant en orthodox. Die verschillen ontstonden door meningsverschillen over de precieze invulling van het geloof in de 11e eeuw. De rooms-katholieke en de protestantse richtingen ontstonden in het westen. De orthodoxe variant ontstond in Griekenland en verspreidde zich naar het oosten. Welke stroming was er het eerst? De katholieken vinden dat zij dat zijn. De orthodoxe christenen denken juist dat zij de eersten waren. Er zijn verschillen tussen de stromingen, maar ook overeenkomsten.

De rooms-katholieke kerk
Het woord ‘rooms’ komt van Rome waar de leider van deze kerkelijke stroming woont: de paus. Deze naam ontstond in de 11e eeuw na onderlinge meningsverschillen. De bisschop van Rome kreeg toen de titel ‘paus’ en werd het hoofd van de Latijns-sprekende kerk. Nu zijn de kerkdiensten in elk geval in Nederland trouwens niet meer in het Latijn.
In het katholicisme speelt Maria een grote rol: de moeder van Jezus. In katholieke kerken zie je dan ook veel beelden van Maria en het kindje Jezus. In een katholieke kerk preekt een priester, pastoor of bisschop die vaak geholpen wordt door misdienaren. Tijdens elke dienst krijgen de gelovigen een hostie: een rond schijfje gemaakt van tarwe. En bij bijzondere feestdagen een slok wijn. Katholieken geloven dat dit het lichaam en het bloed van Jezus is.

De protestantse kerk
Het protestantisme ontstond door kritiek op de katholieke kerk in de 15e en 16e eeuw. Een van de tegenstanders was Maarten Luther. Hij vond de kerk te elitair: alleen voor een kleine groep rijke en geleerde mensen die het Latijn van de diensten begrepen. Volgens hem voelden gewone burgers zich er niet meer thuis. Samen met anderen protesteerde hij tegen de bestaande manieren van preken en vereren. Vandaar het woord: protestant. In de protestantse kerk delen gelovigen ook brood en wijn, maar het staat symbool voor het lichaam en bloed van Jezus. Ze geloven niet zoals de katholieken dat dit echt het lichaam en bloed is.

De reformatie
De periode waarin het protestantisme ontstond, heet de reformatie. Protestantse kerkdiensten worden niet in het Latijn gehouden, maar in gewone spreektaal. Net als bij andere christenen is de Bijbel het heilige boek van de protestanten. Binnen de protestanten vind je ook weer andere stromingen, zoals de hervormden, de gereformeerden en de baptisten.

De orthodoxe kerk
Het woord orthodox betekent het ‘juiste’ geloof. Het oostelijke, Grieks-sprekende deel van het Romeinse Rijk, vond dat zij het juiste geloof had en noemde zich orthodox. Vele jaren was de bisschop van Constantinopel de leider van deze kerk en werden de diensten in het Grieks gehouden. Het geloof verspreidde zich naar Russische en Slavische landen. Daardoor zijn er nu ook Russische bisschoppen. Eigenlijk kent de orthodoxe kerk geen officiële leider, maar in de praktijk is de Patriarch van Constantinopel de 'voorzitter'.

Het hoofd van de katholieke kerk is de paus. Volgelingen van deze kerk geloven dat de paus goddelijk gezag heeft, omdat hij de vertegenwoordiger van Jezus op aarde is. Ze geloven dat het leiderschap van de paus afstamt van Petrus, een van de eerste volgelingen van Jezus. In de Bijbel staat dat Jezus tegen Petrus zegt: "... jij bent Petrus; de rots; en op die rots zal ik mijn gemeenschap bouwen..."

Vaticaan
De paus woont in het Vaticaan. De gebouwen van het Vaticaan liggen in Vaticaanstad, het kleinste onafhankelijke land ter wereld. Er wonen zo’n 1.000 mensen en het land ligt middenin de Italiaanse hoofdstad Rome. Het Vaticaan bestaat uit musea, bibliotheken, studiehuizen, de Sixtijnse kapel en het Sint-Pietersplein met daaraan de Sint-Pietersbasiliek. Vanaf het balkon van deze basiliek spreekt de paus elk jaar zijn beroemde kerst- en paasboodschap uit.

Paus Franciscus
De huidige paus, Jorge Mario Bergoglio, is op 13 maart 2013 tot paus gekozen. Hij nam toen de naam Franciscus aan. Paus Franciscus komt uit Buenos Aires, de hoofdstad van Argentinië. Paus Franciscus is volgens de rooms-katholieke kerk de 266e paus. Hij is de tweede paus die geboren is buiten West-Europa.

Stemming
De paus wordt gekozen door het College van Kardinalen. Dat zijn rooms-katholieke leiders met een eretitel. Als er een nieuwe paus moet komen, vergaderen de kardinalen. Met een sjiek woord heet dat ‘in conclaaf gaan’. Als de nieuwe paus is gekozen, laten de kardinalen witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel komen en luiden de klokken van de Sint-Pietersbasiliek in Vaticaanstad.

De rooms-katholieke kerk verklaart sommige bijzonder gelovige mensen tot heiligen. Dit gebeurt altijd pas na iemands dood en niet zomaar. Deze persoon moet bijvoorbeeld zelf wonderen hebben verricht en er moet na het overlijden een wonder zijn gebeurd. Er zijn zowel mannen als vrouwen heiligverklaard.
Je hebt misschien wel eens gehoord van de dappere Jeanne d’Arc die stemmen hoorde en de Fransen hielp tijdens de oorlog met de Engelsen. Een heldhaftig type, maar ze eindigde als heks op de brandstapel. Er zijn ook Nederlandse heiligen, zoals Peerke Donders uit Tilburg die in Suriname ernstig zieken ging verplegen. Heiligen worden vereerd met beelden in de katholieke kerk, maar ook in het dagelijks leven kom je ze soms tegen, doordat er feesten of speciale dagen naar ze zijn vernoemd.

Sint Franciscus (1182-1226)
Franciscus van Assisi werd geboren in een rijk gezin in Italië. Hij wilde ridder worden en vocht tijdens een oorlog. Tijdens deze strijd werd hij gevangengenomen. Na een jaar kwam hij vrij, omdat zijn vader een flink bedrag had betaald. Door de gevangenis en het contact met arme mensen in de cel is Francisus een ander mens geworden. Hij kiest voor een leven in armoede en gaat het klooster in om zich aan god te wijden. Hij wordt beroemd door zijn dierenliefde en er gaan verhalen dat hij zelfs met dieren kon praten. Hij overlijdt als hij 44 is. 4 Oktober is zijn naamdag en daarom kozen dierenbeschermers deze datum als Werelddierendag.

Sint Maarten (316 – 397)
Martinus van Tours leefde in Hongarije en was soldaat. Volgens de legende ontmoette hij een naakte bedelaar. Maarten sneed de helft van zijn mantel en gaf het hem. Die nacht droomde Maarten over Jezus die de halve mantel droeg. Hij stichtte een klooster en werd tot bisschop gekozen. Er gaan verhalen dat hij dode mensen tot leven wekte en dat hij ernstig zieken genas. Hij stierf op 11 november. Nu is hij de beschermheilige van de armen en daarom trekken kinderen op die datum langs de huizen om snoep op te halen bij de rijkeren. Dat is tenminste één uitleg. Er zijn ook mensen die denken dat het Sint-Maarten feest een nog veel ouder gebruik is om het einde van de oogsttijd te vieren met lichtjes in uitgeholde suikerbieten.

Sint Valentinus (derde eeuw)
Een super romantisch verhaal: de christelijke Valentinus trouwde in Rome verliefde paartjes, tegen de wil van de Romeinse keizer die niets moest hebben van het christendom. Hij veroordeelde Valentinus tot de doodstraf, maar eerst belandde de bisschop in de cel. Daar vroeg een bewaker of Valentinus zijn blinde dochter wilde genezen. Helaas werd Valentinus onthoofd, op 14 februari. Na zijn dood kreeg het blinde meisje een brief, met een gele bloem. De brief was ondertekend met 'jouw Valentijn'. Tot haar verbazing kon het meisje de brief lezen: ze kon weer zien! Hier komt het gebruik vandaan om op Valentijnsdag bloemen en kaartjes te geven aan iemand van wie je houdt.

Het heilige boek van de christenen is de Bijbel. Christenen geloven dat in dat boek Gods leer staat. De Bijbel begint met het ontstaan van de wereld die staat beschreven in het Oude Testament en eindigt met een voorspelling van de toekomst. De bijbel lijkt één boek, maar het is eigenlijk een verzameling van 66 boeken die door verschillende mensen en in verschillende tijden zijn geschreven.

 

Kruis
In de Bijbel staat beschreven dat Jezus Christus is gestorven aan het kruis. In die tijd was dit een gebruikelijke doodstraf, maar wel een heel gruwelijke. Christenen geloven dat Jezus' dood een offer was. Dat door zijn dood alle mensen dichter tot God zouden komen. Het kruis is daarom een symbool van lijden en opoffering geworden. Het kruis wordt nu ook vaak als teken van hulp gezien.

Vis
Op de achterkant van auto’s van christenen staat soms het symbool van een vis, om te laten zien dat de bestuurder christen is. Dit ichtus-teken komt uit de tijd dat christenen vervolgd werden en dat het onveilig voor ze was om hun geloof te beleven. Dit symbool werd gebruikt om te laten weten wie wel en wie niet christen was. Zo wisten ze wie te vertrouwen was en wie niet. Ichtus betekent ‘vis’ en de letters -ch verwijzen naar Christus.

Duif
De duif is voor christenen het symbool voor de Heilige Geest. In de Bijbel staat dat de Heilige Geest neerdaalde in het lichaam van een duif toen Jezus was gedoopt. Een ander bekend bijbelverhaal met een duif in de hoofdrol, is dat van Noach die een boot bouwde toen de aarde overstroomde door een grote zondvloed. Toen Noach wilde weten of er alweer nieuw leven op aarde mogelijk was, stuurde hij er een duif op uit. Over de hele wereld is de duif een symbool van vrede geworden. 
 

Er zijn een aantal heel belangrijke momenten in het leven van een christen. Deze momenten worden door de familie en in de kerk gevierd. De belangrijkste zijn: de doop, de eerste communie (gevierd door alleen rooms-katholieken), belijdenis of vormsel, het huwelijk en het overlijden. Tijdens deze vieringen ontvangen de gelovigen, volgens de christelijke leer, een zichtbaar teken van hun God. Dit noemen ze ‘sacramenten’.

De sacramenten
Christenen geloven dat ze tijdens een sacrament de vergeving van God ontvangen. Protestanten kennen twee sacramenten: de doop als kind en het avondmaal (dat is het delen van brood en wijn tijdens een kerkdienst). Rooms-katholieken en orthodoxe christenen kennen zeven sacramenten; de doop, de communie, de belijdenis of vormsel, de eucharistie (mis of viering met het delen van brood en wijn), het oliesel (zalving), het priesterschap en het huwelijk.

De doop
Het eerste belangrijke sacrament voor christenen is de doop. Bij het dopen word je besprenkeld met waterdruppels of totaal ondergedompeld in water. Dit symboliseert het wegwassen van zonden en het begin van een nieuw leven met Christus. Jezus werd zelf gedoopt in de rivier de Jordaan en droeg zijn volgelingen op om anderen te dopen. Dopen is dus altijd een manier geweest om christen te worden.
 

Het avondmaal
In de protestantse kerk is dit het tweede sacrament. Tijdens het avondmaal worden het lijden en sterven van Jezus Christus herdacht door het eten van brood en het drinken van wijn. Het avondmaal heeft haast dezelfde betekenis als de eucharistie bij de rooms-katholieken.

Het eucharistie
Het belangrijkste sacrament van de rooms-katholieke kerk is de eucharistie. Het verwijst naar een gebeurtenis in het leven van Jezus: het laatste avondmaal. Tijdens de mis gaan de gelovigen ter communie. Ze ontvangen dan de heilige hostie, een stukje brood. Dat brood stelt het lichaam van Jezus voor. Soms krijgen de gelovigen ook een slokje wijn, het symbool voor het bloed van Jezus.

De communie
Voor rooms-katholieke kinderen is de belangrijkste stap na de doop de eerste communie. Deze vindt plaats als het kind tussen zeven en negen jaar oud is. Het kind loopt dan de kerk in met een kaars en mag voor het eerst de heilige hostie ontvangen. Dit is een stukje brood dat volgens katholieken het lichaam van Jezus is.
 

De belijdenis of vormsel
Bij deze viering laten gelovigen tijdens een speciale kerkdienst zien dat ze er echt voor kiezen om christen te zijn. Protestanten noemen deze bevestiging belijdenis, de rooms-katholieken noemen deze viering het sacrament van het heilig vormsel. Vaak wordt de dienst door een plaatselijke geestelijke geleid. Deze geestelijke bidt voor de kinderen of volwassenen.

Het priesterschap
Nadat een godsdienst-student zijn studie af heeft gerond, wordt een katholieke student gewijd door de bisschop. Hij is nu priester. Een protestantse student wordt predikant (een ander woord is dominee). Beiden mogen preken en sacramenten toedienen. De belangrijkste priester heet pastoor. De pastoor is hoofd van een parochie. Bij protestanten heet een parochie gemeente. Een parochie of gemeente is een wijk of een dorp met een eigen kerkgebouw.

Het huwelijk
Christenen geloven dat het huwelijk een gift van God is en dat het Gods wil is dat een man en vrouw hun leven lang samen in liefde doorbrengen. Net als Jezus en de christelijke kerk. Bij de bruiloft vraagt de geestelijke dan ook aan het echtpaar om elkaar eeuwig trouw te blijven. In bijzijn van getuigen, van God en met Gods zegen. In sommige stromingen mogen trouwens ook mannen met mannen trouwen en vrouwen met vrouwen.

Zalving
Christenen geloven dat ze na de dood in de hemel komen als ze goed geleefd hebben. Daar is geen pijn en verdriet, maar alleen vrede en liefde. Rooms-katholieken kunnen op hun sterfbed het sacrament van het heilig oliesel ontvangen. De stervende wordt dan door een priester gezalfd en ontvangt daarmee Gods speciale bescherming bij het overlijden.

De dood
De christelijke kerktraditie schrijft voor dat een overledene wordt begraven. Nabestaanden houden de avond voor de begrafenis een mis om de overledene te herdenken. De uitvaartplechtigheid bestaat in de kerk uit het opzeggen van bijbelteksten en gebeden. Daarna gaan de kist en de aanwezigen naar de begraafplaats. Hier wordt het gebed het ‘Onze Vader’ uitgesproken en spreekt de priester of predikant de zegen uit.

Het christendom is de grootste religie ter wereld: een derde van de wereldbevolking gelooft in Jezus Christus. Dat zijn ruim 2 miljard christenen. Meer dan de helft van hen is katholiek.

Nederland
In Nederland is ongeveer 30 procent van de bevolking rooms-katholiek en ongeveer 20 procent protestants. Dit betekent niet dat al deze mensen elke dag bidden of naar de kerk gaan. Het percentage mensen dat naar de kerk gaat en zich dagelijks met het geloof bezig houdt, is veel lager. Veel mensen voelen zich wel christen, maar doen er niet elke dag wat aan.

Waar zijn heilige plaatsen?

Een heilige plaats in het christendom heeft te maken met het leven van Jezus of met een christelijke heilige. Christenen maken vaak reizen naar dit soort plekken: pelgrimstochten. Ook houden katholieken processies om de wonderen te herdenken die in die plaats zijn gebeurd. Tijdens een processie lopen de gelovigen in een lange stoet.

Bethlehem
Volgens de christelijke verhalen is Jezus geboren nadat zijn ouders Jozef en Maria een zware tocht hadden gemaakt van Nazareth naar Bethlehem. In Bethlehem staat nu de geboortekerk. In een grot, onder de kerk, is de heilige ruimte. Pelgrims moeten bukken om door een lage opening de ruimte in te komen. Hier staat een kribbe waar volgens de verhalen het pasgeboren kindje Jezus in heeft gelegen.

Jeruzalem
Jeruzalem is ongeveer 3000 jaar geleden gesticht door de joodse koning David. De stad is nu een heilige plaats voor joden, christenen en moslims. Christenen geloven dat Jezus in Jeruzalem werd gekruisigd en dat God er zijn Heilige Geest naar de apostelen (zijn twaalf trouwste leerlingen) stuurde. Hier is de christelijke kerk begonnen.

Rome
In de hoofdstad van Italië, Rome, staat de grootste kerk ter wereld: de Sint-Pietersbasiliek. Christenen geloven dat deze is gebouwd op de graftombe van de apostel Petrus. Waarschijnlijk is Petrus door de Romeinse keizer Nero gekruisigd op deze plek. De Sint-Pieter is een indrukwekkende rooms-katholieke kerk vol schilderijen, beelden en andere kunstwerken. Voor de kerk ligt het Sint-Pietersplein. Met Kerstmis en Pasen komen hier duizenden mensen om naar de paus te luisteren.

Santiago de Compestela
Santiago de Compostela in Spanje, is als bedevaartsplaats minstens zo populair als Rome en Jeruzalem. Volgens een legende zou hier het graf van de apostel Jacobus, een discipel van Jezus, zijn. Jacobus was in Palestina onthoofd en zijn lichaam zou in een stenen boot zijn gelegd. De boot bereikte de Spaanse kust, waarna het lichaam werd begraven bij een berg. Vervolgens vergat iedereen dat hij hier lag. Pas jaren later ontdekte een kluizenaar het en groeide de graftombe uit tot een belangrijke bedevaartplaats voor christenen.

Lourdes
Bernadette woonde in het plaatsje Lourdes in Frankrijk. Op haar veertiende (in 1858) kreeg ze visioenen: ze geloofde dat ze de Maagd Maria, de moeder van Jezus, had gezien en gesproken. Op de plek waar Maria was verschenen ontstond een waterbron. Er zijn christenen die geloven dat dit water ziektes kan genezen. Bij de bron zijn wonderen gebeurd van mensen die ineens beter waren. Duizenden pelgrims komen jaarlijks naar Lourdes om te genezen of rust te vinden.