Hindoeïsme

Een hindoe leeft volgens de regels en tradities van het hindoeïsme en bidt tot hindoegoden. Het lijkt alsof er verschillende goden zijn, maar het zijn verschillende vormen van één god: Brahman. Die ene god heeft verschillende gedaantes en die heten: Brahma, Vishnoe en Shiva. Maar dan zijn er ook nog andere vormen, zoals Hanoeman of Ganesh. Elke gedaante heeft een mannelijke en een vrouwelijke variant. Van het hindoeïsme wordt gezegd dat het de oudste - nog bestaande - godsdienst is. Het ontstond zo’n vierduizend jaar geleden in India en de heilige taal van het hindoeïsme is het Sanskriet.

Het geloof mag op veel manieren worden beleefd. Daarom verschilt de godsdienst per land, streek en zelfs per dorp.

In het hindoeïsme zijn priesters (pandits) heilig. Zij verrichten rituelen in de tempels. Andere heilige mannen zijn godsdienst-onderwijzers (goeroes) en sadhoes.

Sadhoe
Sadhoe is Sanskriet voor ‘goed persoon’. Sommige sadhoes geven hun huis en bezittingen op om een leven van gebed en meditatie te leiden. Ze leven van giften van andere hindoes. Vaak doen ze bijvoorbeeld ook aan yoga. Sadhoes dragen vaak kettingen van heilige kralen en saffraangele lendendoeken. Saffraangeel is een heilige kleur. Sommige sadhoes leiden een zwervend bestaan. 

Goeroe
Een goeroe is een spiritueel leraar. Hij helpt mensen om heilige geschriften te lezen en te begrijpen en hij leert hen over het geloof. Hij werkt op een school die ze ashram noemen.

Heilige koe
Hindoes eten geen rundvlees omdat de koe een heilig dier is. Daarom zijn er zelfs speciale tempels voor dit dier waar gelovigen offers brengen aan beelden van koeien. Een van de redenen dat koeien heilig zijn, is omdat hindoes geloven dat de oermoeder wel eens de vorm van een koe aanneemt. Koeien zijn ook belangrijk vanwege hun melk en mest. Koeienpoep wordt bijvoorbeeld vaak gebruikt als brandstof om huizen mee te verwarmen. Sommige hindoes drinken zelfs hun urine omdat ze geloven dat het werkt als een medicijn.

De Ganges
Voor hindoes zijn ook sommige rivieren heilig, zoals de Ganges die door India en Bangladesh stroomt. Hindoes vereren de riviergodin Ganga. Om de twaalf jaar vieren ze voor haar een festival van 55 dagen. Maar ook op gewone dagen gaan hindoes naar steden aan de Ganges om hun ziel te reinigen in het water van de rivier. Als hindoes sterven, worden zij gecremeerd. Hun as wordt daarna, als het kan, in de Ganges uitgestrooid. Niet alleen de Ganges is een heilige rivier. Er zijn er meer, zoals de Bagmati die langs de Nepalese hoofdstad Kathmandu stroomt. Hier staat de beroemde tempel van Pashupati, een heilige plek voor hindoes. Ook hier wordt de as van gecremeerde hindoes uitgestrooid.

Het hindoeïsme kent één god met veel verschillende gedaantes die ook goden en godinnen worden genoemd. Elke hindoe kan zijn eigen lievelingsgod kiezen of als hij gaat bidden een god uitkiezen om zijn offers aan te geven. Er zijn wel belangrijke en minder belangrijke hindoe goden. Veel goden zijn een mix van goed en kwaad, vriendelijk en wreed, leven en dood.

Brahman
Door al die verschillende goden en godinnen, lijkt het alsof hindoes geloven in meerdere goden. Maar volgens de aanhangers van het hindoeïsme zijn al deze gedaantes ontstaan uit Brahman. Dit is een oppermachtige ziel of geest zonder vaste vorm of gedaante. Maar Brahman is overal en in alles aanwezig. De andere goden en godinnen van het hindoeïsme staan voor de verschillende kenmerken van Brahman. De drie belangrijkste kenmerken vinden we terug in de trimurti of drie-éénheid: de goden Brahma (de schepper), Vishnoe (de beschermer) en Shiva (de verwoester). 

Het hindoeïsme heeft veel verschillende symbolen. Deze komen vaak voor in het dagelijks leven, maar ook op tekeningen en schilderijen. Elk symbool heeft zijn eigen betekenis. De symbolen zijn eeuwenoud.

Wat zijn de heilige boeken?

De oudste heilige geschriften zijn meer dan 3000 jaar oud. Ze worden Veda’s genoemd: vier verzamelingen van lofzangen, gebeden en spreuken. De oudste en meest heilige Veda is de Rig Veda. Andere belangrijke teksten zijn twee lange gedichten: de Mahabharata en de Ramayana. Ze gaan over goden en helden en hebben een filosofische en psychologische boodschap. Bijvoorbeeld dat je altijd moet kiezen voor de waarheid en het goede moet doen.

Sanskriet
Hindoes geloven dat sommige Veda’s door mensen zijn bedacht en duizenden jaren uit het hoofd zijn geleerd om aan elkaar door te vertellen. Andere Veda’s zouden door Brahman aan een groep wijze mannen zijn verteld. Pas veel later werden de teksten opgeschreven in het Sanskriet. Dit is de heilige taal van hindoes. Sommige mensen geloven dat je in het Sanskriet kunt communiceren met de goden. De taal wordt nu bijna niet meer gesproken, maar nog wel bestudeerd door priesters. Hindi, de officiële taal in India, is ontstaan uit het Sanskriet.

Bhagavad Gita
De Bhagavad Gita is het belangrijkste en meest geliefde deel van het lange gedicht, de Mahabharata. Dit ‘lied van de heer’ speelt zich af op het slagveld, vlak voor de oorlog tussen twee koninklijke families begint. De god Krishna voert een gesprek met Arjuna, een van de heren die ten strijde wil trekken. Krishna vertelt hem dat je niet alleen maar aan jezelf moet denken.

Veel hindoes dragen een stip op hun voorhoofd. Dat heet een bindi. Het woord is Hindi voor ‘druppel’ of ‘stip’. Elke hindoe geeft zijn eigen betekenis aan de stip. Sommigen geloven dat het bescherming geeft. Anderen dat het helpt om meer inzicht te krijgen in jezelf. De bindi wordt ook wel tika of tikala genoemd.

Bindi
Priesters maken een bindi op het voorhoofd van de gelovige na het bidden of bezoek aan een tempel. Het is een mengsel van rijst, water en gekleurd poeder. Bij sommige hindoegroepen krijgen getrouwde mensen een rode stip. De kleur van het huwelijk is namelijk rood. Ongetrouwden krijgen een gele of oranje bindi of tikala. Maar je kunt ook zelf een bindi op je voorhoofd maken en de kleur kiezen. Er zijn ook zelfklevende bindi’s die je kant en klaar kunt opplakken en die hebben alle kleuren van de regenboog. Zelfs niet-hindoes dragen soms een bindi, gewoon als versiering.

Derde oog
De bindi of tikala wordt door sommige hindoes gezien als een extra ‘oog’: het derde oog. Dit is een symbolisch oog dat naar binnen is gericht zodat je je eigen gedrag en gedachten kunt bekijken. Er zijn ook hindoes die geloven dat dit ‘oog’ hun contact met de goden is en dat ze zo een kijkje in de godenwereld kunnen nemen.

Waar zijn heilige plekken?

Elk jaar maken miljoenen hindoes een bedevaart naar heilige plekken. Vaak zijn dit tempels, bergen of rivieren. Ze reizen per vliegtuig, trein, bus, boot of ossenkar. Er zijn ook mensen die lopend op bedevaart gaan. Zo’n reis kan dan ook weken, soms zelfs maanden duren. Hindoes geloven dat een bezoek aan een heilige plek hen dichter bij de moksha, de verlichting uit de cyclus van geboorte en dood, kan brengen.

Oversteken
Veel heilige plaatsen zijn verbonden met gebeurtenissen uit het leven van hindoe goden of godinnen. Sommige zijn beroemd om hun schoonheid of hun genezende kracht. De berg Kailash is voor hindoes bijvoorbeeld de basis van de wereld waar het heelal omheen beweegt. De berg ligt in Tibet en is een heiligdom voor de god Shiva en de godin Parvati.

De meeste hindoes wonen in India. Maar ook in Pakistan, Sri Lanka, Bangladesh en Birma zijn grote hindoe gemeenschappen. Wereldwijd wordt het aantal hindoes op zo’n 900 miljoen geschat. Het hindoeïsme is zo’n 2.000 jaar geleden door kooplieden vanuit India over Zuidoost-Azië verspreid. De afgelopen eeuw zijn er veel hindoes als arbeiders naar Amerika, Canada, Engeland en Suriname vertrokken. Vanuit Suriname zijn er ook veel hindoes in Nederland terechtgekomen. In Den Haag is in 2014 begonnen met de bouw van de grootste hindoetempel van Europa.